Μαθήματα Τουρκικών από τους Omer και Mehmet Sener - Μέρος 5 από 6

Μαθήματα Τουρκικών από τους Ömer & Mehmet Sener

ΦΡΟΥΤΑ, ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΚΑΙ ΚΡΕΑΣ - ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ - ΔΙΠΛΗ ΑΡΝΗΣΗ - ΠΡΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΜΕΡΗ - ΣΥΝΘΕΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ - ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΕΣ

25. ΦΡΟΥΤΑ, ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΚΑΙ ΚΡΕΑΣ

μήλο	elma		μαρούλι	marul		ζαμπόν	jambon
πορτοκάλι	portakal		λάχανο	lahana		κεφτές	köfte
μπανάνα	muz		κουνουπίδι	karnabahar		κοτόπουλο	tavuk
γκρέιπφρουτ	greyfurt		σπαράγγι	kuşkonmaz		γαλοπούλα	hindi
λεμόνι	limon		σπανάκι	ıspanak		αστακός	yengeç
ροδάκινο	şeftāli		τομάτα	domates		νερό	su
σύκο	incir		φασόλι	fasulye		σόδα	soda
σταφύλι	üzüm		ρύζι	pirinç		κρασί	şarap
αχλάδι	armut		καρότο	havuç		χοιρινό	domuz eti
δαμάσκηνο	erik		γογγύλι	şalgam		τηγανίτα	gözleme
κεράσι	kiraz		κρεμμύδι	soğan		καλαμπόκι	mısır
ανανάς	ananas		αγγούρι	salatalık		σάλτσα	sos
πεπόνι	kavun		αγκινάρα	enginar		ζυμαρικά	makarna
καρπούζι	karpuz		μελιτζάνα	patlıcan		τεύτλο	pancar
φράουλα	çilek		ραπανάκι	turp		αβγό	yumurta
βατόμουρο	ahududu		μπρόκολο	brokoli		κέικ	kek
βατόμουρο	böğürtlen		πιπέρι	biber		πίτα	turta; börek
βοδινό	sığır eti; biftek		σκόρδο	sarımsak		παγωτό	dondurma
λουκάνικο	sosis		πατάτα	patates		τηγανίτα με γέμιση κρέας	lahmācun

26. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η άρνηση στα ρήματα γίνεται με το επίθεμα –me ή –ma, το οποίο προστίθεται στη ρίζα του ρήματος και σχηματίζεται έτσι το αρνητικό απαρέμφατο.

vermek    “δίνω”                              ver- >> ver + me >> vermemek    “δεν δίνω”

almak     “παίρνω”                            al- >> al + ma >> almamak         “δεν παίρνω”

Για να σχηματίσουμε την άρνηση στον Ενεστώτα, τα φωνήεντα a και e στα –ma και –me αλλάζουν σε ı, u ή i, ü σύμφωνα με τον κανόνα της αρμονίας των φωνηέντων.

            Αν το τελευταίο φωνήεν (ή το μοναδικό φωνήεν) της ρίζας του ρήματος είναι a ή ı, τότε προστίθεται το φωνήεν ı και έχουμε –mıyor.

ağla- >> ağla + mı + yor >> ağlamıyor   “αυτός/ή/ό δεν κλαίει”

Αν το τελευταίο φωνήεν (ή το μοναδικό φωνήεν) της ρίζας του ρήματος είναι o ή u, τότε προστίθεται το φωνήεν u και έχουμε –muyor.

ol- >> ol + mu + yor >> olmuyor  “δεν συμβαίνει, δεν δουλεύει”

Αν το τελευταίο φωνήεν (ή το μοναδικό φωνήεν) της ρίζας του ρήματος είναι e ή i, τότε προστίθεται το φωνήεν i και έχουμε –miyor.

iç- >> iç + mi + yor >> içmiyor  “αυτός/ή/ό δεν πίνει”

            Αν το τελευταίο φωνήεν (ή το μοναδικό φωνήεν) της ρίζας του ρήματος είναι ö ή ü, τότε προστίθεται το φωνήεν ü και έχουμε –müyor.

gül- >> gül + mü + yor >> gülmüyor  “αυτός/ή/ό δεν γελάει”

            Οι ρίζες των ρημάτων που τελειώνουν σε φωνήεν δεν το χάνουν, σε αντίθεση με την κατάφαση του ενεστώτα.

anla- >> anla + mı + yor >> anlamıyor  “αυτός/ή/ό δεν καταλαβαίνει”

Bugün okula gitmiyoruz        Δεν πηγαίνουμε σήμερα στο σχολείο
Sigara içmiyorum          Δεν καπνίζω
Çocuklar bir şey yemiyorlar   Τα παιδιά δεν τρώνε τίποτα

Η μεταλλαγή των συμφώνων δεν συμβαίνει στην άρνηση με τα ρήματα gitmek (πηγαίνω) και etmek (κάνω), σε αντίθεση με την κατάφαση του ενεστώτα.

git- >> git + mi + yor >> gitmiyor “αυτός/ή/ό δεν πηγαίνει”

et- >> et + mi + yor >> etmiyor  “αυτός/ή/ό δεν κάνει”

27. ΔΙΠΛΗ ΑΡΝΗΣΗ

Η διπλή άρνηση υπάρχει στα Τουρκικά.

Hiçbir şey bilmiyorum        Δεν ξέρω τίποτα
New York’a hiç gitmedim           Δεν έχω πάει ποτέ στη Νέα Υρόκη
Bana hiç kimse yardım etmiyor       Κανένας δεν με βοηθάει

Υπάρχει μια εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνα : οι προτάσεις στις οποίες χρησιμοποιούνται τα μόρια "ne.....ne (de)". Το "ne....ne (de)" σημαίνει ό,τι και το "neither....nor" στα Αγγλικά.

Ne o ne de kardeşi Almanca biliyorlar     Ούτε αυτός, ούτε ο αδελφός του γνωρίζουν γερμανικά

Ne kalmak istiyorlar, ne bir şey yemek istiyorlar    Ούτε θέλουν να μείνουν ούτε να φάνε κάτι

Υπάρχει, όμως, περίπτωση να χρησιμοποιήσει κάποιος διπλή άρνηση με τα "ne....ne (de)" αλλά το νόημα δεν αλλάζει.

 

Ne ben ne de oğlum hiçbir şey hatırlamıyoruz   Ούτε εγώ ούτε ο γιός μου θυμόμαστε κάτι

 

28. ΠΡΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΜΕΡΗ

Η έννοια των μορίων “προς, μέσα” αποδίδεται στα Τουρκικά με το επίθεμα –e ή –a. Ένα φωνήεν E-dotted (e, i, ö, ü) που είναι το τελευταίο σε μια λέξη παίρνει –e, ενώ ένα φωνήεν A-undotted (a, ı, o, u) παίρνει –a.

eve      στο σπίτι

okula     στο σχολείο

İstanbul’a      στην Κωνσταντινούπολη

arkadaşıma      στον φίλο μου

Αν η λέξη τελειώνει σε φωνήεν, μπαίνει το γράμμα y ανάμεσα στη λέξη και το επίθεμα.

arabaya     στο αυτοκίνητο

hastāneye       στο νοσοκομείο

Fransa’ya      στη Γαλλία

Η έννοια του μορίου “από” αποδίδεται με το επίθεμα –den ή –dan, ενώ η κατασκευή παραμένει η ίδια.

evden       από το σπίτι

üniversiteden      από το πανεπιστήμιο

kütüphāneden       από την βιβλιοθήκη

Υπάρχουν και τα –ten και –tan, που χρησιμοποιούνται αν το τελευταίο γράμμα της λέξης είναι ένα σκληρό σύμφωνο (f, s, t, k, ç, ş, h, p).

Teksas’tan       από το Τέξας

Mehmet’ten     από τον Μεχμέτ

kitaptan    από το βιβλίο

29. ΣΥΝΘΕΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Όταν δύο ονόματα υπάρχουν μαζί, τότε σχηματίζουν ένα σύνθετο όνομα (ουσιαστικό), τα οποία χρησιμοποιούνται πολύ συχνά στα Τουρκικά. Σ’ ένα σύνθετο ουσιαστικό, το πρώτο στοιχείο είναι ο κάτοχος και το δεύτερο στοιχείο είναι το κατεχόμενο, το οποίο και παίρνει ένα επίθεμα.

öğrenci >> öğrenci + si >> üniversite öğrencisi   “σπουδαστής πανεπιστημίου”

Αν η λέξη τελειώνει σε σύμφωνο, τότε χάνεται το γράμμα s από το επίθεμα, όπως συμβαίνει και με τα κτητικά επιθέματα.

otobüs >> otobüs + ü >> okul otobüsü    “σχολικό λεωφορείο”

adam >> adam + ı >> iş adamı      “επιχειρηματίας (businessman)”

Αν το κατεχόμενο ουσιαστικό είναι στον πληθυντικό, τότε λαμβάνει το κτητικό επίθεμα για το “δικό τους”.

yemek >> yemek + leri >> Türk yemekleri    “Τουρκικά πιάτα (φαγητά)”

Υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις που δεν χρειάζεται επίθεμα, όπως :

            Αν η πρώτη λέξη είναι επίθετο.

beyaz at “άσπρο άλογο”, yüksek dağlar “ψηλά βουνά”

            Αν η πρώτη λέξη είναι το όνομα ενός υλικού.

altın yüzük “χρυσό δαχτυλίδι”, tahta masa “ξύλινο τραπέζι”

Üniversite öğrencisiyim       Είμαι σπουδαστής στο πανεπιστήμιο
İş adamları bu akşam İstanbul’da toplanıyorlar     Οι επιχειρηματίες θα συναντηθούν σήμερα το απόγευμα στην Κωνσταντινούπολη
Türk yemekleri çok lezzetli     Τα τουρκικά φαγητά είναι πολύ νόστιμα

30. ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΕΣ

	ΧΩΡΑ	ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ
Γερμανία	Almanya	Alman
Αργεντινή	Arjantin	Arjantinli
Αυστραλία	Avustralya	Avustralyalı
Βολιβία	Bolivya	Bolivyalı
Βοσνία	Bosna	Boşnak
Τουρκία	Türkiye	Türk
Καναδάς	Kanada	Kanadalı
Κολομβία	Kolombiya	Kolombiyalı
Κόστα Ρίκα	Kostarīka	Kostarīkalı
Κούβα	Küba	Kübalı
Κροατία	Hırvatistan	Hırvat
Χιλή	Şili	Şilili
Κίνα	Çin	Çinli
Ισημερινός	Ekvador	Ekvadorlu
Αίγυπτος	Mısır	Mısırlı
Γεωργία	Gürcistan	Gürcü
Ισπανία	İspanya	İspanyol
ΗΠΑ	Amerika	Amerikalı
Αλβανία	Arnavutluk	Arnavut
Γαλλία	Fransa	Fransız
Ινδία	Hindistan	Hintli
Αγγλία	İngiltere	İngiliz
Ουγγαρία	Macaristan	Macar
Ιταλία	İtalya	İtalyan
Ιαπωνία	Japonya	Japon
Ιορδανία	Ürdün	Ürdünlü
Καζακστάν	Kazakistan	Kazak; Kazak Türkü
Λιθουανία	Litvanya	Litvanyalı
Μεξικό	Meksika	Meksikalı
Νορβηγία	Norveç	Norveçli
Πολωνία	Polonya	Polonyalı
Πορτογαλία	Portekiz	Portekizli
Ρωσία	Rusya	Rus
Σερβία	Sırbistan	Sırp
Νότια Αφρική	Güney Afrika	Güney Afrikalı
Σουηδία	İsveç	İsveçli
Συρία	Sūriye	Sūriyeli