Μαθήματα Τουρκικών στη Φλώρινα - Περίοδος 2013-2014 - 14ο Μάθημα - 7/5/2014

14^ο ΜΑΘΗΜΑ – 7 ΜΑΪΟΥ 2014

 Λεξιλόγιο

muhakkak = οπωσδήποτε

özen göstermek = φροντίζω

tuhaf = παράξενος

mesele = πρόβλημα, ζήτημα

doymak = χορταίνω

çatlamak = σκάω, σπάζω

Acem = Πέρσης

karşı = απέναντι

şaşırmak = σαστίζω, τα χάνω

esas = βάση, βασικός

konu = θέμα, υπόθεση

hemen = αμέσως

ilan = αγγελία

kuvvet = δύναμη

kuvvetle = δυνατά

bağırmak = φωνάζω

sanat = τέχνη

durak = στάση

yakınmak = διαμαρτύρομαι

yakınma = παράπονο

yayınlamak = δημοσιεύω

yayın = δημοσίευση, εκπομπή

bayılmak = λιποθυμώ

bulunmak = βρίσκομαι

alaycı = ειρωνικός, χλευαστικός

çocukluk çağı = παιδική ηλικία

çağ = περίοδος, εποχή

soğumak = κρυώνω

zil = κουδούνι

 

Χρονικές Μετοχές – Ταυτόχρονο (συνέχεια)

 

            Η Κατάληξη -ken

            Προσθέτοντας την κατάληξη –iken στη ρίζα του ρήματος, σχηματίζουμε την χρονική επιρρηματική μετοχή, την οποία μεταφράζουμε ως «όντας», «καθώς», «ενόσω», «ενώ» ή και «όταν». Προστίθεται σε ουσιαστικά, σε επίθετα και σε αντωνυμίες, ενώ στα ρήματα σχεδόν πάντα στο 3^ο ενικό πρόσωπο του Geniş Zaman. Το κυρίως ρήμα μπορεί να βρίσκεται σ’ οποιοδήποτε χρόνο ή έγκλιση, ενώ το υποκείμενο του κυρίως ρήματος μπορεί να διαφέρει από το υποκείμενο της μετοχής.

            Στην πραγματικότητα, πρόκειται για την μετοχή ενεστώτα του ρήματος είμαι «ermek». Το –e της κατάληξης δεν αλλάζει και οι επιθεματικοί τύποι είναι –ken μετά από σύμφωνο και –yken μετά από φωνήεν. Χρησιμοποιείται με κάθε χρόνο εκτός του Αορίστου σε –di ενώ ως επί το πλείστον προστίθεται στον Geniş Zaman.

 

Örnekler

            Mektubumu yazarken, babam televizyon seyrediyordu = ενώ έγραφα το γράμμα μου, ο μπαμπάς μου παρακολουθούσε τηλεόραση.

            Bu sabah okula giderken Ayşe’yi gördüm = το πρωί καθώς πήγαινα στο σχολείο είδα την Αϊσέ.

            O giderken muhakkak beni uyan = όταν θα φύγει οπωσδήποτε ξύπνησέ με.

            Çocuklar avluda oynarlarken biz çarşıya gittik = ενώ τα παιδιά παίζανε στην αυλή, εμείς πήγαμε στην αγορά.

            İşten gelirken anneni gördüm = ερχόμενος από τη δουλειά, είδα τη μαμά σου.

            Derslerimi çalışırken misafirler geldi = καθώς μελετούσα τα μαθήματά μου, ήρθαν οι επισκέπτες.

 

            Όταν η κατάληξη –iken χρησιμοποιείται με ουσιαστικά, αντωνυμίες ή επίθετα, μεταφράζεται ως «όταν είμαι».

            Sen çocukken her gün hep ağlardın = όταν ήσουν παιδί, κάθε μέρα όλο έκλαιγες.

            Ben hastayken, annem bana çok özen gösterir = όταν είμαι άρρωστος, η μητέρα μου με φροντίζει πολύ.

            Kızın bendeyken, sen hiç merak etme = όσο διάστημα η κόρη σου είναι σε μένα, μην ανησυχείς καθόλου.

 

            Αν η λέξη έχει καταλήξεις όπως κτητικές ή πτωτικές, τότε αυτές θα προηγούνται της –ken, όπως :

            Biz lokantadayken, yağmur yağmaya başladı = άρχισε να βρέχει ενόσω ήμασταν στην ταβέρνα.

            Ben odamdayken, tuhaf bir ses duydum = άκουσα έναν παράξενο θόρυβο ενώ ήμουνα στο δωμάτιό μου.

 

            Ο τύπος gelince μετά από Δοτική χρησιμοποιείται συχνά με τη σημασία «όσον αφορά» :

            Bana gelince = όσον αφορά εμένα.

            Paraya gelince o çok bir mesele = όσον αφορά τα χρήματα, πρόκειται για δύσκολο ζήτημα.

 

            Στην παλαιότερη γλώσσα, η κατάληξη –ince σήμαινε «μέχρι να». Η σημασία αυτή επιβιώνει σήμερα μόνο σε παροιμίες :

            Arap doyunca yer, Acem çatlayınca = ο Άραβας τρώει μέχρι να χορτάσει, ο Πέρσης μέχρι να σκάσει.

 

 

            Οι Καταλήξεις -ince, -ınca, -unca και -ünce

            Οι καταλήξεις αυτές προστίθενται στη ρίζα του ρήματος και μεταφράζονται ως «όντας» ή «μόλις». Εδώ έχουμε διαδοχικές πράξεις. Η πράξη της -ınca προηγείται, ενώ αυτή του κυρίως ρήματος ακολουθεί αμέσως μετά. Η πράξη του κυρίως ρήματος είναι αποτέλεσμα ή συνέπεια της μετοχής. Η μετοχή δεν δείχνει πρόσωπο ή χρόνο. Αν το πρόσωπο είναι διαφορετικό από το υποκείμενο του ρήματος αυτό θα φανεί από κάποια αντωνυμία ή από άλλο υποκείμενο.

 

 

 

Örnekler

            Onu karşımda görünce şaşırdım = βλέποντάς τον απέναντί μου, σάστισα.

            Esas konuya gelince, gazeteciler sorular yapmaya başladı = φθάνοντας στο κυρίως θέμα, οι δημοσιογράφοι άρχισαν να κάνουν ερωτήσεις.

            İnternette ilanı görünce, hemen telefon ettiler = τηλεφώνησαν αμέσως μόλις είδαν την αγγελία στο Internet.

 

            Υπάρχει και η αρνητική μορφή :

            Çocuk derslerini çalışmayınca, annesi çok kızdı = όταν το παιδί δεν μελετούσε τα μαθήματά του, η μητέρα του θύμωσε πολύ.

            Ben uyanmayınca, kız kardeşim kuvvetle bağırır = όταν δεν ξυπνάω, η μητέρα μου φωνάζει δυνατά.

 

            Για να σχηματίσουμε την μετοχή του «είμαι» χρησιμοποιούμε το ρήμα olmak :

            Paran olmayınca, ne yapıyorsun? = τι κάνεις όταν δεν έχεις λεφτά;

 

            Ο Συνδυασμός ir … mez

            Όταν χρησιμοποιούμε το 3^ο ενικό πρόσωπο του Geniş Zaman πρώτα καταφατικά και μετά αρνητικά και χωρίς καμία άλλη λέξη ενδιάμεσα, τότε αυτό σημαίνει ότι αυτό που λέει το κυρίως ρήμα γίνεται ταυτόχρονα με την ενέργεια της μετοχής. Με τον τρόπο αυτό δίνουμε έμφαση σε δύο ταυτόχρονες πράξεις ή γεγονότα, ενώ το κυρίως ρήμα μπορεί να είναι σε οποιοδήποτε χρόνο ή έγκλιση. Αν το υποκείμενο διαφέρει, τότε αυτό θα διευκρινίζεται.

 

Örnekler

            Florina’ya geli gelmez, sanat müzesine gitti = μόλις ήρθε στη Φλώρινα, πήγε στο Μουσείο Τέχνης.

            Durağa varır varmaz, bileti çıktı = μόλις έφτασε στη στάση, έβγαλε το εισιτήριο.

            O gelir gelmez, yakınmasını hatırlamaya başladı = μόλις ήρθε, άρχισε να θυμάται τα παράπονά του.

            İlanımı alır almaz yayınladılar = δημοσίευσαν την αγγελία μου αμέσως μόλις την πήραν.

            Seni görür görmez, yanlışını anlayacak = μόλις σε δει, θα καταλάβει το λάθος του.

            Sporcu yere düşür düşmez bayıldı = ο αθλητής μόλις έπεσε στο έδαφος, λιποθύμησε.

 

 

 

 

 

 

 

            Οι Καταλήξεις -dıkça, -dikçe, -dukça, dükçe

            Έχουμε τρεις περιπτώσεις :

1)     Όταν γίνεται μια πράξη συγκεκριμένη και αμέσως ακολουθεί μια άλλη συγκεκριμένη πράξη (το κυρίως ρήμα), τότε μεταφράζουμε ως «όποτε», «κάθε φορά που».

            Sigara içtikçe boğazım ağrıyor = κάθε φορά που καπνίζω, πονάει ο λαιμός μου.

            Florina’da bulundukça onları görürdük = τους βλέπαμε κάθε φορά που βρισκόμασταν στη Φλώρινα.

            Ben konuştukça o benimle alaycıdır = κάθε φορά που μιλάω αυτός είναι ειρωνικός μαζί μου.

 

2)     Όταν αναφερόμαστε σε μια πράξη που έχει διάρκεια (κυρίως ρήμα) όση έχει και η μετοχή (-dikçe).

            Okudukça öğrenirsin = όσο διαβάζεις, μαθαίνεις.

            Sizi gördükçe, çocukluk çağımı hatırlıyorum = όσο σας βλέπω, θυμάμαι την παιδική μου ηλικία.

 

3)     Όταν θέλουμε να επισημάνουμε τη βαθμιαία αύξηση ή μείωση μιας κατάστασης. Σ’ αυτή την περίπτωση, έχουμε το ρήμα να επαναλαμβάνεται.

            Son günlerde iyileştikçe iyileşiyor = τις τελευταίες ημέρες, όσο πάει βελτιώνεται.

            Deniz soğudukça soğuyor = η θάλασσα όσο πάει κρυώνει.

 

            Μπορεί να προηγείται η μετοχή και να ακολουθεί το ρήμα, το οποίο τίθεται ως απαρέμφατο :

            aldıkça almak = όσο πάει αποκτά

            bildikçe bilmek = όσο πάει γνωρίζει

 

            Στην αρνητική μορφή, η κατάληξη -dikçe, π.χ. bilmedikçe, έχει υποθετική σημασία. Όταν χρησιμοποιείται στην αρνητική της μορφή, το σημαινόμενο του ρήματος είναι συνήθως αρνητικό, όπως :

            Zil çalmadıkça, ders başlamaz = αν δεν χτυπήσει το κουδούνι, δεν αρχίζει το μάθημα.

 

Ασκήσεις 14^ου Μαθήματος

 

1.      Γιατί δεν με προσέχεις όταν μιλάω;

2.      Η Νουρ και ο Λουτφού (Lütfü) πάντα χαίρονται όταν πηγαίνουμε στο σπίτι τους.

3.      Ο Ζίγια (Ziya) όταν έχει χρόνο ασχολείται πολύ με τα παιδιά του.

4.      Όταν αργούμε στη δουλειά βρίσκουμε μια δικαιολογία.

5.      Την άλλη φορά που (όταν) θα προσέξει θα κάνει πιο σωστά τη δουλειά της.

6.      Θα δω την καινούργια ταινία όταν έχω χρόνο.

7.      Πονάει ο λαιμός του όταν πίνει κρύο νερό.

8.      Παίξαμε ένα καινούργιο παιχνίδι όταν μαζεύτηκαν όλα τα παιδιά.

9.      Όταν γυρίσει από το ταξίδι του θα μας εξηγήσει όλα όσα είδε.

10.  Καταλαβαίνουν τον δάσκαλο όταν κάνουν μάθημα γιατί μιλάει αργά.