Μαθήματα Τουρκικών στη Φλώρινα - Περίοδος 2013-2014 - 11ο Μάθημα - 2/4/2014

11^ο ΜΑΘΗΜΑ – 2 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014

 Λεξιλόγιο

          parlamak = λάμπω, αστράφτω

          sönmek = σβήνω (φωτιά)
            işalan = υπάλληλος
            işveren = εργοδότης
            basmak = πατάω
            kuyruk = ουρά
          yılan = φίδι
            kesilmek = κόβομαι
            konmak = διανυκτερεύω, στέκομαι
 

Αναφορικές Μετοχές

            Αναφορική μετοχή : -an, -en = ο οποίος, η οποία, το οποίο, που
            Σχηματίζονται με το θέμα του ρήματος και το επίθημα an/en, σύμφωνα πάντα με τους κανόνες της φωνηεντικής αρμονίας. Αν το θέμα του ρήματος λήγει σε φωνήεν, τότε το επίθημα της μετοχής θα γίνει -yan ή -yen, ανάλογα.
            Π.χ.
            gelen = αυτός που έρχεται
            okuyan = αυτός που διαβάζει
            Πρόκειται για μια μετοχή που συμπεριφέρεται ως επιθετικός προσδιορισμός στο ουσιαστικό που συνοδεύει. Παράλληλα, το ουσιαστικό είναι και υποκείμενο της μετοχής. Αναφέρεται στο παρόν και το παρελθόν και το μεταφράζουμε σε Ονομαστική.

Παραδείγματα

            Geçen hafta evimize gelen adam çok iyi gitar çalır = ο άνθρωπος που ήρθε την περασμένη εβδομάδα στο σπίτι μας, παίζει πολύ καλή κιθάρα
            Bahçede oynayan çocuk, benim kardeşimdir = το παιδί που παίζει στον κήπο είναι αδελφός μου
            Araba ile gelen adam senin amcan mı? = ο άνδρας που έρχεται με το αυτοκίνητο είναι ο θείος σου;
            Yolda duran otobüse yolcular binecekler = θα ανεβούνε οι επιβάτες στο λεωφορείο που σταματάει στον δρόμο

            Η μετοχή ενεστώτα olan του ρήματος «είμαι» χρησιμοποιείται ως εξής :

            Hasta olan kızkardeşim, okula gitmeyecek = η αδελφή μου, που είναι άρρωστη, δεν θα πάει σχολείο
            Η μετοχή ενεστώτα του ρήματος «είμαι» χρησιμοποιείται για έννοιες που κανονικά θα εκφράζονταν με τις μετοχές του var και yok, ως εξής :
            Parası olan, araba alır = όποιος έχει λεφτά, αγοράζει αυτοκίνητο
            Arabası olan Nikos, Türkiye’ye gidiyor = ο Νίκος, που έχει αυτοκίνητο, πάει στην Τουρκία
            Radyosu olmayan Gül, haberleri dinleyemedi = η Γκιούλ, που δεν έχει ραδιόφωνο, δεν μπόρεσε να ακούσει τα νέα

            Ο αρνητικός τύπος της μετοχής γίνεται με την προσθήκη του -ma/-me στο θέμα του ρήματος, όπως :

            gelen - gelmeyen (αυτός που δεν έρχεται)
            outran - oturmayan (αυτός που δεν διαβάζει)
          Erken gelmeyen öğrenciler, avluda kaldı = οι μαθητές που δεν ήρθαν νωρίς, έμειναν στην αυλή

Η Κατάληξη daki¸deki

            Η αναφορική έκφραση «ο οποίος είναι», «ο οποίος βρίσκεται» που προσδιορίζει τον τόπο όπου βρίσκεται κάποιος ή κάτι, στα τουρκικά αποδίδεται με τις μετοχές olan ή bulunan. Στην καθομιλουμένη, όμως, αρκεί η κατάληξη της τοπικής -da με την κατάληξη -ki, που προστίθεται κυρίως σε ουσιαστικά, οπότε έχουμε την κατάληξη :
            daki, deki = που είναι, που βρίσκεται
            Masanın üstündeki parayı çaldılar = έκλεψαν τα λεφτά που ήταν πάνω στο τραπέζι
            Büyük dükkânın yanındaki büfe gazetler satmaz = το περίπτερο που είναι δίπλα στο μεγάλο κατάστημα, δεν πουλάει εφημερίδες
            Cebindeki para, bir bisiklet alıyor = με τα χρήματα που έχει στην τσέπη, αγοράζει ένα ποδήλατο
            Masadaki bir kalem, kim unuttu? = ποιος ξέχασε το στυλό που είναι στο τραπέζι;

Μετοχή -an/-en + Κτητικό

            Babası Ankara’da çalışan çocuk = το παιδί, που ο πατέρας του είναι στην Άγκυρα, εργάζεται
            Kocası Atina’ya giden Ayşe = η Αϊσέ, της οποίας ο άντρας πάει στην Αθήνα
            Kocası, Atina’da olan Ayşe = η Αϊσέ, της οποίας ο άντρας είναι στην Αθήνα
            Ailesi Türkiye’de olan Murat = ο Μουράτ, που η οικογένειά του είναι στην Τουρκία

Μετοχή -an/-en + Πτώσεις

           Atina’dan döneni gördün mü? = τον είδες αυτόν που γύρισε από την Αθήνα;
            Bir şey içmek isteyene su vereceğim = θα δώσω νερό σ’ αυτόν που θέλει να πιει κάτι
           Almanya’ya gidenlerin arasında babam mı? = ανάμεσα σ’ αυτούς που πάνε στην Γερμανία, είναι ο μπαμπάς μου;
            Gelenlerin çoğu akrabalarımız = αυτοί που έρχονται, στην πλειοψηφία είναι συγγενείς μας

Στερεότυπες Εκφράσεις - Παροιμίες

            Son gülen, iyi güler = αυτός που γελάει τελευταίος, γελάει καλύτερα
            Arayan bulur = αυτός που ψάχνει, βρίσκει
            Her parlayan altın değildir = ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός
            Veren eli, herkes öper = το χέρι που δίνει, όλοι το φιλάνε
            Bakan göze, yarak olmaz = για το μάτι που βλέπει, δεν υπάρχει απαγόρευση
            Uyuyan yılanın, kuruğuna basma = το κοιμισμένο φίδι, μην του πατάς την ουρά
            Kesilen baş, yerine konmaz = το κομμένο κεφάλι δεν μπαίνει στη θέση του
            Bakan = υπουργός
            Kapan = φάκα
            Sönmeyem ateş = η άσβεστη φωτιά
            Batan güneş = ο ήλιος που δύει
            Geçen hafta = περασμένη εβδομάδα
            Geçen yıl = περασμένο έτος
            İşalan = υπάλληλος
            İşveren = εργοδότης

            Η μετοχή ενεστώτα σε Δοτική πτώση με τις προθέσεις kadar, dek, değin χρησιμοποιείται επιρρηματικά ως χρονική πρόταση με τη σημασία τού «έως ότου», «ώσπου», «μέχρι να», όπως :
            Biz gidene kadar, buraya gelmeyecek = δεν θα έρθει εδώ έως ότου φύγουμε εμείς
            Ben Yunanistan’a gelene kadar, Yunanca konuşamıyordum = έως ότου ήρθα στην Ελλάδα, δεν μπορούσα να μιλήσω ελληνικά

            Χρησιμοποιείται και ως ουσιαστικό και ως επίθετο :

            Bekleyen misafirler = οι επισκέπτες που περιμένουν
            Bekleyenler = αυτοί που περιμένουν

            Συντάσσεται όπως συντάσσονται και τα ρήματα από τα οποία προέρχεται, όπως :

            Bize yardım eden bey nerede? = πού είναι ο κύριος που μας βοήθησε;
            Çiçekler getiren bey, kimdi? = ποιος ήταν ο κύριος που έφερε τα λουλούδια;
            Atina’da olan ablamdan mektup aldım = πήρα γράμμα από την αδελφή μου που είναι στην Αθήνα

Παραδείγματα με Μετοχή Ενεστώτα σε Θέση Επιθέτου

            Όταν παραλείπεται το ουσιαστικό, τότε η μετοχή μεταφράζεται ως «αυτός που» και παίρνει η ίδια τη θέση του ουσιαστικού, όπως και όλες τις ιδιότητές του, όπως τις πτώσεις και την πρόθεση ile :
            Gelen kim? = ποιος είναι αυτός που ήρθε;
            Bizi bekleyenleri tanıyor musun? = γνωρίζεις αυτούς που μας περιμένουν;
            Partiye gelenlerin çoğu erkekti = η πλειοψηφία αυτών που ήρθαν στο πάρτι ήταν άντρες
            Partiye gelenlerden hangisini tanıyorsun? = ποιον γνωρίζεις απ’ αυτούς που ήρθαν στο πάρτι;